Pırlanta satın alırken pek çoğumuz teknik bilgileri aslında bilmiyoruz ancak doğru bir seçim için pırlantada kesim ve şekilleri hakkında fikir sahibi olmak önemli 🙂
Pırlanta konusunda hiçbirimiz uzman değiliz. Ancak herkesin hayali olan pırlanta yüzük, kolye vb. gibi takılarda doğru bir tercih yapmak için fiyat unsurunu belirleyen önemli özelliklerden biri taş kesimdir.
Pırlantada Kesim Nedir?
Yüzyıllar boyunca toprak altında kalan elmasın işlenmiş şekli olan pırlanta, elmasın ham halinin insan eliyle belirli kriterlere göre şekillendirilmiş ve işlenmiş halidir. Pırlantada kesim denildiğinde bu işin uzmanı olmayan kişiler tarafından pırlantaya verilen şekiller (kalp kesim pırlanta, damla kesim pırlanta, yuvarlak kesim pırlanta vs.) anlaşılmaktadır. Ancak pırlantada kesim demek pırlantaya şekil vermek demek değildir. En öz tanımıyla pırlantada kesim, pırlantanın parlaklığına, ışıltısına ve kıvılcımına etki eden kesim oranlarını, simetriyi ve parlaklığı sağlama durumudur.
Kesim, pırlantaların sınıflandırılmasında kullanılan 4 ayırt edici özellikten (kesim-cut, renk-colour, clarity, karat- carat) biri olmasıyla da oldukça önemlidir.
Pırlantada kaliteli kesimi gösteren temel nokta pırlantanın bir yüzeyinden giren ışığın diğer bir tarafından yansıması ve dağılarak taç (üst) kısmından yayılmasıdır. Pırlanta kesim kalitesi de pırlantanın ışığı yansıtma ve kırma oranlarına göre belirlenir. Pırlantanın kesimi ne kadar doğru ve iyi yapılmışsa, pırlanta da o kadar iyi parlayacak ve ışıltısını yansıtacaktır. Kötü kesim yapılmış pırlantalar ise bir o kadar karanlık ve cansız gözükecektir. Hatta renk ve berraklığı çok iyi olan bir pırlanta bile yanlış kesimden dolayı mat bir görüntü sergileyebilmektedir. Buradaki odak nokta bir elmasın ne çok derin ne de çok yassı bir şekilde kesilmemesidir.
Ayrıca iyi kesilmiş pırlantalar aynı karata (karat; pırlantanın büyüklüğü değil, ağırlığı) sahip pırlantalar arasında da daha büyük gözükecektir. Dolayısıyla pırlanta kesimi ustalık gerektiren özel bir iştir ki dünyada da bu işi ustalıkla yapanların sayısı azdır.
Pırlanta Kesimi Nasıl Yapılır?
Pırlanta kesimi daha önce de belirttiğimiz gibi zor ve ustalık gerektiren, elmasın işlenip pırlanta haline getirilmesinden son aşamasına kadar uzman kişilerin çalışmalarıyla gerçekleşen titiz bir işçiliktir.
Öncelikle kesim ustası ham elması inceler, nasıl bir taş çıkacağına karar verir ve taş dilinimin yönünü saptar.
Elmasın ikiye bölüneceği yerin de neresi olacağına karar verilmesinin ardından Hint mürekkebi ile işaretlenir.
Sıra kesim aşamasındadır. Bu aşama en dikkat gerektiren süreçtir. Eğer yanlış bir hareket yapılırsa elmas dağılacaktır. O nedenle taş, elmas uçlu testere yardımıyla hassas bir şekilde ikiye bölünür.
Bundan sonra yuvarlatma denilen işlem başlatılır. Bu işlem ham elmasın başka bir elmasa sürtülmesiyle yapılır. Kemer, taç ve külah bölümleri ortaya çıkartılır.
Ardından ilk temel fasetler tıraşlanır ve cilalama yapılır.
Son olarak da külahtan taç kısmına kadar pırlantayı meydana getiren 57 faset tıraşlanır ve cilalanır. Her fasetin ince ince cilalanması çok önemlidir. Yoksa pırlantanın parlaklığı olumsuz olarak etkilenecektir. Bu kısımdaki bir başka önemli nokta da fasetleme yapılırken taşa uygulanan basınca dikkat edilmesidir. Bu süreç içerisinde pırlantada oluşacak herhangi bir yarık pırlantanın değerinin düşmesine neden olacaktır.
Her ne kadar günümüzde bilgisayar teknolojileriyle bu aşamalar kolaylaştırılmış olsa da pırlanta kesimi hala incelik ve dikkat gerektiren bir iştir.
Pırlanta İdeal Kesim Ölçüleri Nedir? Pırlantada Kaç Kesim Vardır?
Pırlantalarda “pırlanta kesim değeri” olarak adlandırılan pırlantanın kesimi – derinliği, faseti (yani yüzey sayısı), yuvarlaklığı, genişliği ve pırlantanın parlaklığını belirleyen 4 kesim tekniği bulunmaktadır.
İdeal Kesim Pırlanta
İdeal kesim, pırlanta kesim çeşitleri (teknikleri) arasında en mükemmel olanıdır. İdeal ölçü ve oranlarda kesilmiştir. Pırlantaya giren ışığın tamamını yüzeye yansıtır ve böylelikle mükemmel bir simetri ve parlama gösterir. Tabla (en üst yüzey) kısmı iyi kesime kıyasla daha ufak tutulur, bu nedenle de iyi kesime göre daha iyi parlaklık sunar.
İyi Kesim Pırlanta
İyi kesim, ideal kesimden sonra mükemmele en yakın olan kesim tekniğidir. İdeal kesimden farklı olarak iyi kesimde pırlantanın yüzey kısmı biraz daha geniştir. Pırlantaya giren ışığın hemen hemen tümünü yansıtmaktır. Fiyat açısından tahmin edilebileceği gibi ideal kesimden daha uygundur.
Sığ Kesim Pırlanta
Sığ kesim, kesim olarak derin olmayan bir kesim tekniği kullanılarak yapılan pırlanta kesimidir. Pırlantaya giren ışık külah (alt kısım) kısmından kaçtığından sığ kesim pırlanta parlaklık olarak yetersizdir.
Derin Kesim Pırlanta
Derin kesim, pırlantada kemer (pırlantanın en geniş orta kısmı) ve külah (alt kısım) arasındaki mesafenin fazla tutulduğu kesim tekniğidir. Sığ kesimde olduğu gibi pırlantaya giren ışığın külah kısmından kaçması nedeniyle derin kesim pırlanta daha cansız ve mat görünür.
Pırlanta Kesim Şekilleri/Çeşitleri Nelerdir?
Pırlantaya verilen şekiller beğeni ve isteklere göre yapılır, çok çeşitlidir. Pırlanta kesim şekilleri de pırlantanın ışığı yansıtması ve parlaklığına da etkileyen en önemli faktörler arasında yer almaktadır. Pırlanta kesim çeşitleri ise şöyledir:
Yuvarlak Kesim Pırlanta
Işıltıyı en iyi yansıtan kesim şekli olduğundan en eski ve en yaygın pırlanta kesim şekli yuvarlak kesilmiş pırlantalardır.
Prenses Kesim Pırlanta
Işığı iyi yansıtmasından dolayı yuvarlak kesimden sonra en çok tercih edilen pırlanta kesim şeklidir. Özellikle tek taş yüzük yapımında kullanılır ve modern bir görüntü sunar.
Zümrüt Kesim Pırlanta
Daha az ışıltı sevenler tarafından tercih edilen bir pırlanta kesim şeklidir. Taşın içerisindeki izler ve lekeler daha fazla görünür olduğundan taşın renk ve berraklığı bu kesimde daha ön plana çıkmaktadır. Dikdörtgen ya da kare olarak iki türde şekillendirilebilmektedir.
Markiz Kesim Pırlanta
Daha düşük karatlı bir pırlantaya daha büyük bir görüntü vermesiyle tercih edilir. Özellikle yüzükte kullanıldığı bu kesim pırlanta takılan parmağı da daha ince ve uzun gösterir.
Oval Kesim Pırlanta
Pırlanta ışıltısı yuvarlak kesime yakındır, tek taşlarda kullanımı yaygındır ve parmakları da şeklinden dolayı zarif gösterir.
Damla Kesim Pırlanta
Gözyaşı da olarak bilinen damla kesim pırlantalar özellikle kolye ve küpe yapımında kullanılır. İhtişamlı ve farklı tarzıyla büyüleyicidir.
Kalp Kesim Pırlanta
Daha özel ve farklı hissetmek isteyenlerle aşkı ifade edenlerin tercihidir. Kalp figürüyle oldukça şık ve değişik bir tasarım sunar.
Baget Kesim Pırlanta
Daha çok alyanslarda kullanılır veya klasik tek taş tasarımına sahip olmak istemeyenler için ideal yüzük taşı olarak kullanılabilir.
Aşer Kesim Pırlanta
Orijinali antikacılarda bulunan aşer kesim pırlanta şeklinden dolayı odağı pırlantanın ortasına toplar. Şekil olarak ise zümrüt kesime benzemektedir.
Yastık Kesim Pırlanta
Bu kesimde pırlantanın şekli adeta kare ile yuvarlağın birleşiminden oluşmaktadır. Pırlantanın ışıltısını artırmak amacıyla tasarlanmış olan yastık kesim pırlanta modern ve farklı olmak isteyenlerin tercihidir.
Radyant Kesim Pırlanta
Kare şeklinde ancak yuvarlak parlaklığında pırlanta isteyenler tarafından tercih edilmektedir. Tasarım olarak zümrüt kesime benzetilir. Özellikle renkli pırlanta modellerinde uygulanır nedeni ise faset adedinin yüksekliği sayesinde renk yoğunlaştırıcı bir etkiye sahip olmasıdır.
Pırlanta Kesim Standartları Nelerdir?
Pırlantalar kesimlerine göre beş şekilde sınıflandırılmaktadır. Uluslararası pırlanta sertifikalarında pırlantaların kesim standartları ise şöyle belirlenmiştir:
Kötü (Poor)
Karat ağırlığını yüksek tutmak amacıyla yapılan pırlantaların birçoğu kötü, vasat kategorisinde yer alır. Pırlantaya giren ışığı az yansıttığından dolayı kalite olarak daha düşük ve uygun fiyatlıdır.
Makul (Fair)
Kötüye göre kalitelidir. Pırlantaya giren ışığı çok yansıtmasa da kabul edilirdir ve makul fiyatı nedeniyle tercih sebebidir.
İyi (Good)
Daha kaliteli görünen, içine aldığı ışığın büyük bir kısmını yansıtan ve aynı zamanda uygun fiyatlı pırlantaya sahip olmak isteyenlerin tercihidir.
Çok İyi (Very Good)
Kalite olarak ve parlaklığı açısından da mükemmele en yakın olanıdır. Fiyat olarak ise mükemmele göre daha uygundur.
Mükemmel (Excellent)
Pırlantaların arasında en iyi olanıdır. Pırlantaya giren ışığı tamamen yansıtır. Bu yüzden ışıl ışıl bir pırlantaya sahip olmak isteyenler için uygundur. Çok fazla üretilmez 100 pırlantadan ancak 5’i bu kategoriye girer.
Hangi Kesim Pırlanta Daha İyidir ?
“Pırlantada hangi kesim daha iyi” diye soracak olursanız pırlantaya giren ışığın tamamını yüzeye yansıtan ve böylelikle mükemmel bir simetri ve parlama gösteren ideal kesim ve yuvarlak kesim pırlanta en iyisi diyebiliriz.